Hostname: page-component-745bb68f8f-b6zl4 Total loading time: 0 Render date: 2025-01-27T05:05:26.060Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

FINDS OF THE GEOMETRIC PERIOD IN THE MYCENAEAN CEMETERY AT AGIOS VASILEIOS, CHALANDRITSA, ACHAEA1

Published online by Cambridge University Press:  08 December 2014

Konstantina Aktypi
Konstantina Aktypi*
Affiliation:
6th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities, Patras
*
aktigaz@otenet.gr
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

This paper presents evidence for the later (mostly Geometric) use of the Μycenaean cemetery at Agios Vasileios, Chalandritsa, at the eastern side of the Pharai plain, 20 km south-east of Patras. This evidence comprises surface material and a burial in the dromos of Tomb 17 (with a preliminary analysis of the human skeletal remains), plus finds from the tomb chamber, and finds from the chamber of Tomb 24.

Ευρήματα της Γεωμετρικής περιόδου στο μυκηναϊκό νεκροταφείο του Αγίου Βασιλείου, Χαλανδρίτσας στην Αχαΐα

Το άρθρο αυτό παρουσιάζει στοιχεία σχετικά με τη μεταγενέστερη χρήση του μυκηναϊκού νεκροταφείου του Αγίου Βασιλείου Χαλανδρίτσας, που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της πεδιάδας των Φαρών, στην Αχαΐα και τα οποία χρονολογούνται κυρίως στη Γεωμετρική περίοδο. Αρχικά γίνεται αναφορά στα ευρήματα που προέρχονται από επιφανειακούς εντοπισμούς στην περιοχή και από την αφαίρεση της επίχωσης για την αποκάλυψη των τάφων του νεκροταφείου και στη συνέχεια αναλύονται τα ευρήματα της Ταφής Ι στο δρόμο του θαλαμοειδούς Τάφου 17, της επίχωσης και της κόγχης του θαλάμου του ίδιου τάφου και τέλος της επίχωσης του θαλάμου του Τάφου 24. Δίνεται, επίσης, μια προκαταρκτική αναφορά από τη μελέτη των ανθρώπινων οστών της Ταφής Ι από την Olivia A. Jones.

Type
Articles
Information
Annual of the British School at Athens , Volume 109 , November 2014 , pp. 129 - 157
Copyright
Copyright © The Council, British School at Athens 2014 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Footnotes

1

The tombs were excavated by Dr Michalis Petropoulos and Maria Stavropoulou-Gatsi of the 6th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities. The inventory numbers of pots and fragments are given as Π1, 2 etc. (excavation diary numbers), AMP (Patras Museum inventory) or AMA (Aegion Museum inventory). Map and plan of the cemetery (Figs. 1 and 3) were made by Marinos Marinopoulos, the topographical plan (Fig. 2) was compiled by Dr Vasilis Pappas (University of Patras), pottery drawings are by Maria Petropoulou-Philippopoulou and photographs by Petros Konstantopoulos. All figures were processed by Efstathios Zeinis. The drawings Figs. 4, 5, 6 and 7 were made by Vaso Pyrri and Maria Golphinopoulou. All artefacts were conserved by the Ephorate's conservator Vasilis Kyrkos. I thank them all, particularly Dr Michalis Petropoulos, who encouraged me from the start, Dr Erophile Kollia and Dr Lazaros Kolonas for bibliographical assistance, Dr Anastasia Gadolou and Dr Olga Christakopoulou for valuable advice during my research, Olivia A. Jones for her cooperation, Michalis Gazis, Olga Antzoulatou and Christine Barton for reviewing the English text. I would like to express my warmest thanks to the Director of the British School at Athens, Professor Catherine Morgan, for her suggestions and editorial guidance. My sincere thanks to the Institute for Aegean Prehistory for a generous grant which made this study possible.

References

REFERENCES

Aktypi, K. forthcoming a. “Ο Τάφος 44 του μυκηναϊκού νεκροταφείου στη θέση Άγιος Βασίλειος της Χαλανδρίτσας Πατρών”, in Jung, R., Mehofer, M. and Moschos, I. (eds.), Krieg und Frieden zwischen Italien und Griechenland. Importe und Einflüsse aus Italien im mykenischen Achaia, in Ätolien und auf Kephalonia (Vienna).Google Scholar
Aktypi, K. forthcoming b. “Η τοπογραφία της περιοχής της Χαλανδρίτσας και το μυκηναϊκό νεκροταφείο του Αγίου Βασιλείου”, in Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου για το Αρχαιολογικό έργο στην Πελοπόννησο (1 ο ΑΕΠΕΛ), Τρίπολη 7–12/11/2012.Google Scholar
Amyx, D.A. 1988. Corinthian Vase-Painting of the Archaic Period (Berkeley and Los Angeles).Google Scholar
Antonaccio, C. 1995. An Archaeology of Ancestors. Tomb Cult and Hero Cult in Early Greece (Lanham).Google Scholar
Blegen, C., Palmer, H. and Young, R. 1964. Corinth XIII. The North Cemetery (Princeton).Google Scholar
Bollen, E. 2011. ‘Pottery, lamps and miniatures from the central acropolis’, in Dietz, and Stavropoulou-Gatsi, (eds.) 2011, 455–518.Google Scholar
Caskey, J.L. and Amandry, P. 1952. ‘Investigations at the Heraion of Argos 1949’, Hesperia 21, 165–221.CrossRefGoogle Scholar
Chatzi-Spiliopoulou, G. 1981–2. “Η πρωτογεωμετρική εποχή στη Μεσσηνία”, in Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Athens) 2, 321–347.Google Scholar
Chatzi-Spiliopoulou, G. 2001. “O 6ος θαλαμωτός τάφος των Ελληνικών Ανθείας στη Μεσσηνία”, in Mitsopoulou-Leon, (ed.) 2001, 285–98.Google Scholar
Choremis, A. 1973. “Μυκηναϊκοί και πρωτογεωμετρικοί τάφοι εις Καρποφόραν Μεσσηνίας”, Αρχαιολογική Εφημερίς 1973, 25–74.Google Scholar
Christakopoulou-Somakou, G. 2009. “Το νεκροταφείο της Σταμνάς και η Πρωτογεωμετρική περίοδος στην Αιτωλοακαρνανία” (PhD thesis, University of Athens).Google Scholar
Coldstream, J.N. 1968. Greek Geometric Pottery (London).Google Scholar
Coldstream, J.N. 1976. ‘Hero cults in the Age of Homer’, Journal of Hellenic Studies 96, 8–17.CrossRefGoogle Scholar
Coldstream, J.N. 1977. Geometric Greece (London).Google Scholar
Coldstream, J.N. 1998. ‘Achaean pottery around 700 bc, at home and in the colonies’, in Katsonopoulou, D., Soter, S. and Schilardi, D. (eds.), HELIKE II. Ancient Helike and Aigialea (Aegion), 323–32.Google Scholar
Dekoulakou, I. 1973. “Γεωμετρικοί ταφικοί πίθοι εξ Αχαΐας”, Αρχαιολογική Εφημερίς 1973, 15–29.Google Scholar
Dekoulakou, I. 1982. “Κεραμική 8ου και 7ου αι. π.Χ. από τάφους της Αχαΐας και της Αιτωλίας”, Annuario della Scuola Archeologica di Atene 60, 219–36.Google Scholar
Desborough, V.R.d'A. 1964. The Last Mycenaeans and their Successors, an Archaeological Survey c.1200–c.1000 (Oxford).Google Scholar
Dietz, S. and Stavropoulou-Gatsi, M. (eds.) 2011. Kalydon in Aitolia I. Reports and Studies. Danish/Greek Field Work 2001–2005 (Athens).Google Scholar
Eder, B. 2001a. Die submykenischen und protogeometrischen Gräber von Elis (Athens).Google Scholar
Eder, B. 2001b. ‘Die Aflasse von Elis und Olympia’, in Mitsopoulou-Leon, (ed.) 2001, 233–43.Google Scholar
Gadolou, A. 2007. “Ομάδα ταφικών πίθων από ένα νεκροταφείο γεωμετρικών χρόνων στην Τραπεζά Αιγίου”, Annuario della Scuola Archeologica di Atene 85, 11–32.Google Scholar
Gadolou, A. 2008. Η Αχαΐα στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους. Κεραμική παραγωγή και έθιμα ταφής (Αthens).Google Scholar
Gadolou, A. 2011. Thapsos-class Ware Reconsidered. The Case of Achaea in the Northern Peloponnese. Pottery Workshop or Pottery Style? (Oxford).CrossRefGoogle Scholar
Gadolou, A. 2012. “Γεωμετρική περίοδος 1050–700 π Χ.”, in Vlachopoulos, (ed.) 2012, 40–5.Google Scholar
Gadolou, A. forthcoming. “Δύο πρώιμοι γεωμετρικοί κρατήρες από την Αχαΐα. Ταφικά έθιμα και κοινωνική διαφοροποίηση στην παραλιακή ζώνη των Πατρών στα τέλη του 9ου–8ου αι. π.Χ”, in Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου για το Αρχαιολογικό έργο στην Πελοπόννησο (1ο ΑΕΠΕΛ), Τρίπολη 7–12/11/2012.Google Scholar
Hiller, S. 1983. ‘Possible historical reasons for the rediscovery of the Mycenaean past in the Age of Homer’, in Hägg, R. (ed.), The Greek Renaissance of the Eighth Century B.C.: Tradition and Innovation (Stockholm), 9–15.Google Scholar
Hillson, S. 1996. Dental Anthropology (Cambridge).CrossRefGoogle Scholar
Kalligas, P. 2003. “Ύστερη Πρωτογεωμετρική Ταφή”, in Parlama, L. and Stampolidis, N. (eds.), Η Πόλη κάτω από την Πόλη, Ευρήματα από τις Ανασκαφές του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου των Αθηνών (Athens), 46–50.Google Scholar
Kaskantiri, S. 2012. “Τα μυκηναϊκά νεκροταφεία στις θέσεις Zωητάδα και Άγιος Κωνσταντίνος στην Κρήνη Πατρών”, Προϊστορήματα 5 (Available online <http://proistoria.wordpress.com/pro-istorimata/> accessed Oct 2014.)+accessed+Oct+2014.)>Google Scholar
Kolia, E. and Nestoridou, S. 1999–2001. “Έρημο Χωριό. Μια θέση στην ανατολική Αιγιάλεια”, Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών 33–4, 101–12.Google Scholar
Kolonas, L. 1985. “Σταυρός Χαλανδρίτσας”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 40, Χρονικά, 136–8.Google Scholar
Kolonas, L. 1998. “Βούντενη. Ένα σημαντικό κέντρο της Αχαΐας” (PhD thesis, University of Crete).Google Scholar
Kolonas, L. 2000. “Μυκηναϊκές εγκαταστάσεις στην ορεινή Δυμαία Χώρα”, in Rizakis, (ed.) 2000, 93–8.Google Scholar
Kolonas, L. 2008. Δίκτυο επισκέψιμων μυκηναϊκών οικισμών και νεκροταφείων Επαρχίας Πατρών. Χαλανδρίτσα, Καταρράκτης, Μιτόπολη, Σπαλιαρέϊκα, Ελαιοχώρι, Πόρτες (Αthens).Google Scholar
Kolonas, L. and Gazis, M. 2006. “Ο μυκηναϊκός οικισμός της Χαλανδρίτσας: νεότερα στοιχεία”, in Kazakou, M. (ed.), Πρακτικά Α΄ Αρχαιολογικής Συνόδου Νότιας και Δυτικής Ελλάδος, Πάτρα 9–12 Ιουνίου 1996 (Αthens), 25–30.Google Scholar
Konstantinidi-Syvridi, E. and Paschalidis, K. 2009. ‘Honouring the dead behind the scenes: A case of tomb cult south of Grave Circle B, Mycenae’, in Cavanagh, H., Cavanagh, W. and Roy, J. (eds.), Honouring the Dead in the Peloponnese (Nottingham), 289–328. (Available online <http://www.nottingham.ac.uk/csps/documents/honoringthedead/konstantintidi-syvridiandpaschalidis.pdf> accessed July 2014.)Google Scholar
Κοrres, S.G. 1981–2. “Η προβληματική δια την μεταγενεστέρα χρήσιν των μυκηναϊκών τάφων Μεσσηνίας”, in Πρακτικά του Β' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Αthens) 2, 363–450.Google Scholar
Κyparissis, Ν. 1928. “Ανασκαφή μυκηναϊκού νεκροταφείου εν Αγ. Βασιλείω Χαλανδρίτσης Αχαΐας ”, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 83, 110–19.Google Scholar
Κyparissis, Ν. 1929. “Ανασκαφή Μυκηναϊκών νεκροταφείων δήμου Φαρών Αχαΐας, εν Αγ. Βασιλείω Χαλανδρίτσης και Μιτοπόλει”, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 84, 86–91.Google Scholar
Κyparissis, Ν. 1930. “Ανασκαφή Μυκηναϊκών νεκροταφείων Αχαΐας”, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 85, 81–7.Google Scholar
Lakkaki-Marchetti, M. 2012. “Δύμη-Δυμαία Χώρα”, in Vlachopoulos, (ed.) 2012, 352–5.Google Scholar
Lefèvre-Novaro, D. 2004. ‘Les offrandes d’époque Géométrique/Orientalisante dans les tombes crétoises de l'Âge du Bronze: Problèmes et hypothèses', Creta Antica 5, 181–97.Google Scholar
Lemos, I. 2002. The Protogeometric Aegean. The Archaeology of the Eleventh and Tenth Centuries B.C. (Oxford).Google Scholar
McDonald, W.A., Coulson, W.D. and Rosser, J. 1983. Excavations at Nichoria in SW Greece, III. Dark Age and Byzantine Occupation (Minneapolis).Google Scholar
Mastrokostas, E. 1961–2a. “Περιοχή Αχαΐας”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 17, Χρονικά, 129–32.Google Scholar
Mastrokostas, Ε. 1961–2b. “Στράτος”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 17, Χρονικά, 184–5.Google Scholar
Mastrokostas, E. 1964. “Περιοχή Αχαΐας”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 19, Χρονικά, 186–7.Google Scholar
Mazarakis Ainian, A. 1999. ‘Reflections of hero cult in Early Iron Age Greece’, in Hägg, R. (ed.), Ancient Greek Hero Cult (Stockholm), 9–36.Google Scholar
Μazarakis Ainian, Α. 2000. Όμηρος και Αρχαιολογία (Αthens).Google Scholar
Mitsopoulou-Leon, V. (ed.) 2001. Forschungen in der Peloponnes. Akten des Symposions anläβlich der Feier ‘100 Jahre Österreichisches Archäologisches Institut Athen’, Athen 5.3.–7.3.1998 (Athens).Google Scholar
Morgan, C. 2001. ‘Figurative iconography from Corinth, Ithaka and Pithekoussai: Aetos 600 reconsidered’, Annual of the British School at Athens 96, 195–227.CrossRefGoogle Scholar
Μoschos, Ι. 2007. Οι Μυκηναίοι στην Αχαΐα (Φαίδιμος 1, Patras).Google Scholar
Moschos, I. 2009. ‘Western Achaea during the succeeding LHIIIC Late period. The final Mycenaean phase and the Submycenaean period’, in Deger-Jalkotzy, S. and Bächle, A.E. (eds.), LHIIIC Chronology and Synchronisms, LHIIIC Late (Vienna), 235–88.Google Scholar
Panti, A. 2012. “Υδρίες με γραπτή διακόσμηση στο βορειοελλαδικό χώρο”, in Adam-Veleni, P. and Tzanavari, K. (eds.), Δινήεσσα, τιμητικός τόμος για την Κατερίνα Ρωμιοπούλου (Thessaloniki), 191–200.Google Scholar
Papadimitriou, A. 2006. ‘The Early Iron Age in the Argolid: Some new aspects’, in Deger-Jalkotzy, S. and Lemos, I. (eds.), Ancient Greece from the Mycenaean Palaces to the Age of Homer (Edinburgh), 531–49.CrossRefGoogle Scholar
Papadimitriou, N. 2001. Built Chamber Tombs of Middle and Late Helladic Bronze Age Date in Mainland Greece and the Islands (British Archaeological Reports International Series 925; Oxford).Google Scholar
Papadopoulos, A. 1976. Excavations at Aigion – 1970 (Lund).Google Scholar
Papadopoulos, A. 1987. “Ανασκαφή Καλλιθέας Πατρών”, Πρακτικά της εν Aθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 142, 69–72.Google Scholar
Payne, H. 1962. Perachora II. The Sanctuaries of Hera Akraia and Limenia, Excavations of the British School of Archaeology at Athens 1930–1933 (Oxford).Google Scholar
Pemberton, E. 1989. Corinth XVIII, i. The Sanctuary of Demeter and Kore, The Greek Pottery (Princeton).Google Scholar
Petropoulos, M. 1990. “Αρχαιολογικές έρευνες στην Αχαΐα”, in Τόμος Τιμητικός Κ.Ν. Τριανταφύλλου (Patras), 495–537.Google Scholar
Petropoulos, M. 1991. “Χαλανδρίτσα. Θέση Άι-Λιας”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 46, Χρονικά, 157.Google Scholar
Petropoulos, M. 1999. “Χαλανδρίτσα Φαρών”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 54, Χρονικά, 262.Google Scholar
Petropoulos, M. 2010. “Η λατρεία της Δήμητρας στην Αχαΐα”, in Leventi, Ι and Mitsopoulou, C. (eds.), Ιερά και Λατρείες της Δήμητρας στον αρχαίο Ελληνικό κόσμo (Volos), 155–78.Google Scholar
Petropoulos, M. and Rizakis, A. 2005. “Η αρχαία Πάτρα”, in Sklavenites, T.E. and Staikos, K.S. (eds.), Πάτρα. Από την Αρχαιότητα έως Σήμερα (Athens), 2–55.Google Scholar
Piteros, C. 2001. “Ταφές και Τεφροδόχα αγγεία τύμβου της ΥΕΙΙΙΓ στο Άργος”, in Stampolidis, N. (ed.), Καύσεις στην Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (Athens), 99–120.Google Scholar
Rethemiotakis, G. and Englezou, M. 2010. Το Γεωμετρικό Νεκροταφείο της Έλτυνας (Heraklion).Google Scholar
Rizakis, A. (ed.) 2000. Αχαϊκό Τοπίο ΙΙ. Δύμη και Δυμαία Χώρα (Μελετήματα 29; Αthens).Google Scholar
Soles, J. 2001. ‘Reverence for dead ancestors in prehistoric Crete’, in Laffineur, R. and Hägg, R. (eds.), Potnia, Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22; Liège and Austin), 229–36.Google Scholar
Souyoutzoglou-Haywood, C. 1999. The Ionian Islands in the Bronze Age and the Early Iron Age 3000–800 B.C. (Liverpool).Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 1986. “Πρωτογεωμετρικό Νεκροταφείο Αιτωλίας”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 35, Μελέτες, 103–32.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 1991. “Χαλανδρίτσα”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 46, Χρονικά, 147.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 1993. ‘Χαλανδρίτσα – θέση Άγιος Βασίλειος”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 48, Χρονικά, 123.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 1994. “Χαλανδρίτσα”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 49, Χρονικά, 234.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 1995. “Χαλανδρίτσα – θέση Άγιος Βασίλειος”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 50, 217.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. 2011. ‘Thirty Protogeometric vases from Kalydon in Aitolia’, in Dietz, and Stavropoulou-Gatsi, (eds.) 2011, 279–99.Google Scholar
Stavropoulou-Gatsi, M. and Petropoulos, M. 1989. “Χαλανδρίτσα Πατρών”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 44, Χρονικά, 134–6.Google Scholar
Stillwell, A.N. and Benson, J.L. 1984. Corinth XV, iii. The Potter's Quarter, The Pottery (Princeton).Google Scholar
Stubbings, F.H. 1947. ‘The Mycenaean pottery of Attica’, Annual of the British School at Athens 42, 1–75.CrossRefGoogle Scholar
Themelis, P. 1983. “Δελφοί και περιοχή τον 8ο και 7ο π.Χ. αι. (Φωκίδα-Δυτική Λοκρίδα)”, Annuario della Scuola Archeologica di Atene 61, 213–55.Google Scholar
Τsipopoulou, Μ. 2005. Η ανατολική Κρήτη στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου (Heraklion).Google Scholar
Vasilogamvrou, Α. 2000. “Υστεροελλαδικές επεμβάσεις σε πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στο Καλαμάκι Ελαιοχωρίου-Λουσικών”, in Rizakis, (ed.) 2000, 43–63.Google Scholar
Vermeule, E.T. 1960. ‘The Mycenaeans in Achaia’, American Journal of Archaeology 64, 1–21.CrossRefGoogle Scholar
Vlachopoulos, A. (ed.) 2012. Αρχαιολογία, Πελοπόννησος (Αthens).Google Scholar
Weinberg, S.S. 1943. Corinth VII, i. The Geometric and Orientalizing Pottery (Cambridge, Mass.).Google Scholar
Whitley, J. 1994. ‘The monuments that stood before Marathon: Tomb cult and hero cult in Archaic Attica’, American Journal of Archaeology 98, 213–30.CrossRefGoogle Scholar
Yialouris, N. 1960. “Η περιοχή Πατρών”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 16, 137–8.Google Scholar
Zapheiropoulos, N. 1952. “Ανασκαφικαί έρευναι εις περιφέρειαν Φαρών Αχαΐας”, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 107, 401–6.Google Scholar
Zapheiropoulos, N. 1956. “Ανασκαφικαί έρευναι εις περιφέρειαν Φαρών Αχαΐας”, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 111, 193–201.Google Scholar