Hostname: page-component-78c5997874-v9fdk Total loading time: 0 Render date: 2024-11-10T11:07:47.144Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Survival at the Frontier of Holy War: Political Expansion, Crusading, Environmental Exploitation and the Medieval Colonizing Settlement at Biała Góra, North Poland

Published online by Cambridge University Press:  25 January 2017

Zbigniew Sawicki ,
Aleksander Pluskowski ,
Alexander Brown ,
Monika Badura ,
Daniel Makowiecki ,
Lisa-Marie Shillito ,
Mirosława Zabilska-Kunek  and
Krish Seetah
Zbigniew Sawicki*
Affiliation:
Department of Archaeology, Castle Museum, Malbork, Poland
Aleksander Pluskowski*
Affiliation:
Department of Archaeology, University of Reading, UK
Alexander Brown*
Affiliation:
Department of Archaeology, University of Reading, UK
Monika Badura*
Affiliation:
Department of Plant Ecology, University of Gdańsk, Poland
Daniel Makowiecki*
Affiliation:
Institute of Archaeology, Nicolaus Copernicus University, Toruń, Poland
Lisa-Marie Shillito*
Affiliation:
School of History, Classics and Archaeology, University of Edinburgh, UK
Mirosława Zabilska-Kunek*
Affiliation:
Institute of Archaeology, Rzeszów University, Poland
Krish Seetah*
Affiliation:
Department of Anthropology, Stanford University, USA
*
[email: z.sawicki@zamek.malbork.pl]
[email: a.g.pluskowski@reading.ac.uk]
[email: a.d.brown@reading.ac.uk]
[email: monika.badura@biol.ug.edu.pl]
[email: Daniel.Makowiecki@umk.pl]
[email: lisa@palaeo.eu]
[email: mirka.archeo@wp.pl]
[email: kseetah@stanford.edu]
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

Between the eleventh and thirteenth centuries AD, the Lower Vistula valley represented a permeable and shifting frontier between Pomerelia (eastern Pomerania), which had been incorporated into the Polish Christian state by the end of the tenth century, and the territories of western Prussian tribes, who had resisted attempts at Christianization. Pomeranian colonization eventually began to falter in the latter decades of the twelfth and early thirteenth centuries, most likely as a result of Prussian incursions, which saw the abandonment of sites across the borderland. Subsequently, the Teutonic Order and its allies led a protracted holy war against the Prussian tribes, which resulted in the conquest of the region and its incorporation into a theocratic state by the end of the thirteenth century. This was accompanied by a second wave of colonization, which resulted in the settlement pattern that is still visible in the landscape of north-central Poland today. However, not all colonies were destroyed or abandoned in between the two phases of colonization. The recently excavated site of Biała Góra, situated on the western side of the Forest of Sztum overlooking the River Nogat, represents a unique example of a transitional settlement that included both Pomeranian and Teutonic Order phases. The aim of this paper is to situate the site within its broader landscape context which can be characterized as a militarized frontier, where, from the later twelfth century and throughout much of the thirteenth century, political and economic expansion was combined with the ideology of Christian holy war and missionary activity. This paper considers how the colonists provisioned and sustained themselves in comparison to other sites within the region, and how Biała Góra may be tentatively linked to a documented but otherwise lost outpost in this volatile borderland.

Entre le 11e et le 13e siècle AD, la basse vallée de la Vistule représentait une frontière perméable et changeante entre la Pomérélie (Poméranie orientale)—qui avait été incorporée dans l'Etat chrétien polonais à la fin du 10e siècle—et les territoires des peuplades de la Prussie occidentale, qui avaient résisté aux tentatives de christianisation. La colonisation de la Poméranie avait finalement commencé à faiblir pendant la dernière décennie du 12e et au début du 13e siècle; une conséquence probable des incursions prussiennes, qui conduisaient à l'abandon de sites dans les zones frontalières. Par la suite, l'Ordre teutonique et ses alliés menaient une guerre sainte de longue durée contre les tribus prussiennes, résultant dans la conquête de la région et son incorporation dans un état théocratique à la fin du 13e siècle. En même temps s'effectuait une deuxième vague de colonisation résultant dans le schéma d'implantation reconnaissable encore aujourd'hui dans les paysages du centre-nord de la Pologne. Pas toutes les colonies ne furent cependant détruites ou abandonnées entre les deux phases de colonisation. Les fouilles récentes du site de Biała Góra, situé sur le côté ouest de la fôret de Sztum et surplombant la rivière Nogat, nous font découvrir l'exemple unique d'un village transitoire qui comprenait à la fois des phases poméraniennes et teutoniques. Le but de cet article est de situer ce site dans son contexte de paysage plus vaste, qui peut être caractérisé comme une frontière militarisée où, à partir de la fin du 12e et pendant une grande partie du 13e siècle, l'expansion politique et économique était combinée à l'idéologie de la guerre sainte chrétienne et de l'activité missionnaire. Cet article examine comment les colons se sont approvisionnés et quel était leur mode de subsistance en comparaison avec d'autres sites de la région, et de quelle façon Biała Góra peut être, à titre provisoire, mis en relation avec un avant-poste documenté mais sinon perdu dans cette zone frontalière instable. Translation by Isabelle Gerges.

Zwischen dem 11. und 13. Jh. bildete das untere Weichseltal eine durchlässige und fließende Grenze zwischen Pommerellen (Weichselpommern), das dem polnischen christlichen Staat zum Ende des 10 Jh. eingegliedert worden war, und den Gebieten der Stämme der westbaltischen Prußen, die den Christianisierungsbestrebungen widerstanden hatten. Die pommersche Kolonisierung begann in den letzten Jahrzehnten des 12. und Anfang des 13. Jh. zu stocken—höchstwahrscheinlich als Resultat prußischer Einfälle, wie die Auflassung von Plätzen im Grenzgebiet belegt. Daraufhin führten der Deutsche Orden und seine Alliierten einen langwierigen Heiligen Krieg gegen die prußischen Stämme, der Ende des 13. Jh. zur Eroberung von deren Gebietes und der Einbeziehung in einen theokratischen Staat führte. Dies ging mit einer zweiten Kolonisationswelle einher, die zum noch heute erkennbaren Siedlungsmuster Nordpolens führte. Allerdings wurden nicht alle Kolonistensiedlungen zwischen den beiden Kolonisationsphasen zerstört oder verlassen. Der kürzliche ergrabene Fundplatz von Biała Góra, der sich im Westteil des Waldes von Sztum oberhalb des Flusses Nogat befindet, ist ein einzigartiges Beispiel einer Übergangssiedlung, die eine pommersche wie auch ein Phase des Deutschen Ordens umfasst. Das Ziel dieses Beitrages ist es, diesen Fundplatz in seinen weiteren landschaftlichen Kontext einzubetten, der als Militärgrenze charakterisiert werden kann, an der—vom späten 12. und während des größten Teiles des 13. Jh.—die politische und ökonomische Expansion mit der Ideologie des christlichen Heiligen Krieges und missionarischer Aktivität verbunden war. Dieser Beitrag untersucht, wie sich die Kolonisten im Vergleich mit anderen Siedlungen der Region ausrüsteten und versorgten, und wie Biała Góra eventuell mit einem historisch überlieferten, untergegangenen Außenposten in diesem unsteten Grenzgebiet verknüpft werden kann. Translation by Heiner Schwarzberg.

Keywords

medieval archaeologyPolandPomeraniacrusadesTeutonic orderlandscapeenvironmental archaeologycolonizationarchéologie médiévalePolognePoméraniecroisadesOrdre teutoniquepaysagearchéologie environnementalecolonisationMittelalterarchäologiePolenPommernKreuzzügeDeutscher OrdenLandschaftUmweltarchäologieKolonisierung
Type
Articles
Information
European Journal of Archaeology , Volume 18 , Issue 2 , 2015 , pp. 282 - 311
Copyright
Copyright © 2015 the European Association of Archaeologists 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Auch, M., Bogucki, M. & Trzeciecki, M. 2012. Osadnictwo wczesnośredniowieczne na stanowisku Janów Pomorski 1. In: Bogucki, M. & Jurkiewicz, B. eds. Janów Pomorski Stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologiczynch w latach 2007–2008. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, pp. 23–232.Google Scholar
Badura, M. 2011. Rośliny użytkowe w dawnym Gdańsku. Studium archeobotaniczne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.Google Scholar
Biskup, M., Czaja, R., Długokęcki, W., Dygo, M., Jóźwiak, S., Radzimiński, A. & Tandecki, J. 2009. Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.Google Scholar
Blaeu, W.J. & Blaeu, J. 1649–1655. Theatrum Orbis Terrarum, sive Atlas Novus. Amsterdam: Blaeu.Google Scholar
Brown, A.D. & Pluskowski, A.G. 2011. Detecting the Environmental Impact of the Baltic Crusades on a Late Medieval (13th–15th Century) Frontier Landscape: Palynological Analysis from Malbork Castle and Hinterland, Northern Poland. Journal of Archaeological Science, 38: 1957–66.Google Scholar
Buko, A. 2008. The Archaeology of Early Medieval Poland. Leiden: Brill.Google Scholar
Chęć, A. 2003. Folwarki krzyżackie na terenie komturstwa malborskiego w świetle źródeł archeologicznych i historycznych, próba lokalizacji. In: Grążawski, K. ed. Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie. Włocławek: Lega, pp. 325–38.Google Scholar
Chęć, A. 2009. Hunstsmanship and Hunting Weapons in Malbork Commandery. In: Maik, J. ed. Fasciculi Archaeologiae Historicae: The Hunt and Hunting Weapons in Antiquity and the Middle Ages. Łódź: Polish Academy of Sciences, pp. 95–100.Google Scholar
Chęć, A. & Gancewski, J. 2009. Urząd leśniczego w państwie zakonu krzyżackiego—funkcjonowanie, znaczenie dla gospodarki. In: Łysiak, W. ed. Las w kulturze polskiej, t. VI. Poznań: Eco, pp. 47–56.Google Scholar
Chruścińska, A., Jesionowski, B., Oczkowski, H.L. & Przegiętka, K.R. 2008. Using the TL Single-Aliquot Regenerative-Dose Protocol for the Verification of the Chronology of the Teutonic Order Castle in Malbork. Geochronometria, 30: 61–67.CrossRefGoogle Scholar
Chudziak, W. 1994. Podstawy klasyfikacji chronologicznej grodzisk. In: Chudziakowa, J. ed. Wczesnośredniowieczne grodziska ziemi chełmińskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 24–28.Google Scholar
Chudziak, W. 2003. Wczesnośredniowieczna przestrzeń sakralna in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.Google Scholar
Chudziak, W. 2006. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem Pomorza Nadwiślańskiego. In: Chudziak, W. & Moździoch, S. eds. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce—15 lat później. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 175–87.Google Scholar
Chudziakowa, J. 1983. Toruń najdawniejszy i wczesnośredniowieczny. In: Biskup, M. ed. Toruń dawny i dzisiejszy: Zarys dziejów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 11–30.Google Scholar
Dąbrowska, M. 2007. Badania archeologiczno-architektoniczne na terenie zamku niskiego w Malborku w latach 1998–2004. In: Nawrolska, G. ed. XV Sesja Pomorzoznawcza. Elbląg: Muzeum Archeologizno-Historyczne w Elblągu, pp. 303–16.Google Scholar
Delort, R. 1978. Le Commerce des fourrures en Occident à la fin du Moyen Age (vers 1300-vers 1450). Rome: École Française de Rome.Google Scholar
Długokęcki, W. 1992. Osadnictwo na Żuławach w XIII i początkach XIV w. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Długokęcki, W. 1993. Zmiany koryta Wisły i Nogatu pod Białą Górą od XIII do pierwszej połowy XVI wieku. Przyczynek do historii żeglugi wiślanej. Rocznik Gdański, 53 (2): 27–39.Google Scholar
Długokęcki, W., Kuczyński, J. & Pospieszna, B. 2004. Młyny w Malborklu i okolicy od XIII do XIX wieku. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Fonnesberg-Schmidt, I. 2007. The Popes and the Baltic Crusades 1147–1254. Leiden: Brill.CrossRefGoogle Scholar
Gancewski, J. 2001. Rola zamków krzyżackich w ziemi chełmińskiej od połowy XIV wieku do 1454 roku. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.Google Scholar
Gładysz, M. 2012. The Forgotten Crusaders: Poland and the Crusader Movement in the Twelfth and Thirteenth Centuries. Leiden: Brill.Google Scholar
Górnowicz, H. 1980. Toponimia Powiśla Gdańskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Haftka, M. 1971. Uwagi w sprawie wczesnośredniowiecznego osadnictwa w północnej Pomezanii i kwestia lokalizacji Santyra. Pomorania Antiqua, 4: 455–76.Google Scholar
Haftka, M. 1987. Mikoreregion osadniczy Węgry-Gościszewo-Malbork w świetle kilkunastoletnich obserwacji terenowych. In: Pawłowski, A. ed. Badanaia archeologiczne w woj, elbląskim w latach 1980–83. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, pp. 27–42.Google Scholar
Haftka, M. 2010. Zamki krzyżackie: Dzierzgoń—Przezmark—Sztum. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Hjelmroos, M. 1981. The Post–Glacial Development of Lake Wielkie Gacno, NW Poland. The Human Impact on the Natural Vegetation Recorded by Means of Pollen Analysis and 14C Dating. Acta Palaeobotanica, 21: 129–44.Google Scholar
Hybel, N. 2002. The Grain Trade in Northern Europe Before 1350. Economic History Review, 45: 219–47.Google Scholar
Jagodziński, M.F. 1997. Archeologiczne ślady osadnictwa między Wisłą a Pasłęką we wczesnym średniowieczu. Katalog stanowisk. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.Google Scholar
Jagodziński, M.F. 2004. Podstawy źródłowe—analiza. Przekazy pisane—odkrycia archeologiczne. In: Trupinda, J. ed. Pacifica Terra: Prusowie-Słowianie-Wikingowie u ujścia Wisły. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, pp. 21–40.Google Scholar
Jagodziński, M.F. 2010. Truso: Między Weonodlandem a Witlandem. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu.Google Scholar
Janowski, A. 2007. Wczesnośredniowieczne okucia pochew mieczy tzw. trzewiki z terenu Pomorza, Warmii i Mazur. In: Bogacki, M., Granz, M. & Pilarczyk, Z. eds. Wojskowość ludów morza bałtyckiego. Toruń: Wydawictwo A. Marszałek, pp. 150–77.Google Scholar
Jóźwiak, S. & Trupinda, J. 2007. Organizacja życia na zamku krzyżackim w Malborku w czasach wielkich mistrzów (1309–1457). Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Kasprzykowski, Z. 2003. Habitat Preferences of Foraging Rooks Corvus frugilegus during the Breeding Period in the Agricultural Landscape of Eastern Poland. Acta Ornithologica, 38 (1): 27–31.Google Scholar
Kawiński, P. 2011. Organizacja pogańskiej przestrzeni sakralnej Prusów na tle osadnictwa w okresie plemiennym—przykład Pomezanii, Pogezanii i Warmii. Pruthenia, 6: 89–128.Google Scholar
Kittel, P. 2002. Średniowieczne uzbrojenie zaczepne Prusów z obszaru północnowschodniej Polski. Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2 (236): 155–87.Google Scholar
Kowalik, P. 2008. Flood Control in the Vistula River Delta (Poland). Environmental Biotechnology, 4 (1): 1–6.Google Scholar
Lamentowicz, M., Obremska, M. & Mitchell, E.A.D. 2008. Autogenic Succession, Land–Use Change, and Climate Influences on the Holocene Development of a Kettle–Hole Mire in Northern Poland. Review of Palaeobotany and Palynology, 151: 21–40.Google Scholar
Latałowa, M., Tobolski, K. & Nalepka, D. 2004. Pinus L. Subgenus Pinus . In: Ralska-Jasiewiczowa, M., Latałowa, M., Wasylikowa, K., Tobolski, K., Madeyska, E., Wright, H.E. & Turner, C. eds. Late Glacial and Holocene History of Vegetation in Poland Based on Isopollen Maps. Kraków: Polish Academy of Sciences, pp. 169–77.Google Scholar
Latałowa, M., Badura, M., Jarosińska, J. & Święta-Musznicka, J. 2007. Useful Plants in Medieval and Post-Medieval Archaeobotanical Material from the Hanseatic Towns of Northern Poland (Kołobrzeg, Gdańsk and Elbląg). In: Karg, S. ed. Medieval Food Traditions in Northern Europe. Copenhagen: National Museum, pp. 39–72.Google Scholar
Latałowa, M., Święta-Musznicka, J. & Pędziszewska, A. 2009. Żródła paleobotaniczne do rekonstrukcji wczesnych etapów rozwoju Gdańska. In: Domańska, L., Kittel, P. & Forysik, J. eds. Środowisko–Człowiek–Cywilizacja, Volume 2. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, pp. 175–85.Google Scholar
Lewis, K. 2007. New Avenues for the Investigation of Currently Occupied Medieval Rural Settlements: Preliminary Observations from the Higher Education Field Academy. Medieval Archaeology, 51: 133–36.Google Scholar
Makowiecka, M., Paner, H. & Makowiecki, D. 1998. Źródła archeozoologiczne do studiów nad użytkowaniem zwierząt i konsumpcją mięsa w średniowiecznym i nowożytnym Gdańsku. Acta Archeologica Pomoranica, 1: 317–31.Google Scholar
Makowiecki, D. 2003. Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.Google Scholar
Makowiecki, D. 2009. Animals in the Landscape of the Medieval Countryside and Urban Agglomerations of the Baltic Sea Countries. In: Città e campagana nei secoli altomedievali, Spoleto. Spoleto: Fondazione Centro italiano di studi sull'alto medioevo, pp. 427–44.Google Scholar
Marcinkowski, M. 2003. Średniowieczny warsztat garncarski ze Starego Miasta w Elblągu. Pomorania Antiqua, 19: 193–250.Google Scholar
Nawrolska, G. 2001. Domestic Architecture in Elbląg. In: Dunckel, R., Gläser, M., Oltmanns, U. & Scheschkewitz, J. eds. Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum III: der Hausbau. Lübeck: Schmidt-Römhil, pp. 473–89.Google Scholar
Nawrolska, G. 2004. Remarks on Infrastructure of the Old Town of Elbląg. In: Dunckel, R., Gläser, M., Oltmanns, U. & Scheschkewitz, J. eds. Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum IV: die Infrastruktur. Lübeck: Schmidt-Römhil, pp. 303–22.Google Scholar
Noryśkiewicz, A. 2005. Preliminary Results of Study on Vegetation History in the Linje Mire Region Using Pollen Analysis. Monographiae Botanicae, 94: 118–33.Google Scholar
Okulicz-Kozaryn, Ł. 1997. Dzieje Prusów. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.Google Scholar
Orton, D.C., Makowiecki, D., de Roo, T., Johnstone, C., Harland, J., Jonsson, L., Heinrich, D., Enghoff, I.B., Lõugas, L., Van Neer, W., Ervynck, A., Hufthammer, A.K., Amundsen, C., Jones, A.K.G., Locker, A., Hamilton-Dyer, S., Pope, P., MacKenzie, B.R., Richards, M., O'Connell, T.C. & Barrett, J.H. 2011. Stable Isotope Evidence for Late Medieval (14th–15th C) Origins of the Eastern Baltic Cod (Gadus morhua) Fishery. PLoS ONE, 6 (11):e27568. doi:10.1371/journal.pone.0027568. http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0027568 Google Scholar
Paner, H. 1997. The Archaeology of Danzig (Gdańsk). In: Mührenberg, D. ed. Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum I: Stand, Aufgaben und Perspektiven. Lübeck: Verlag Schmidt-Römhild, pp. 277–89.Google Scholar
Paner, H. 1999. Z badań archeologicznych Gdańska. In: Choińska-Bochdan, E. ed. Z otchłani wieków Pomorza Gdańskiego: zeszyt okazjonalny dla upamiętnienia Tysiąclecia Gdańska: 997 urbs Gyddanyzc—1997 Gdańsk. Gdańsk: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, pp. 95–119.Google Scholar
Paner, H. 2001. 10th- to 17th-Century Domestic Architecture in Gdańsk. In: Dunckel, R., Gläser, M., Oltmanns, U. & Scheschkewitz, J. eds. Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum III: der Hausbau. Lübeck: Schmidt-Römhil, pp. 491–509.Google Scholar
Pawłowski, A.J. 2003. Zamek w Dzierzgoniu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych w latach 1998–2001. In: Paner, H. & Fudziński, M. eds. XIII Sesja Pomorzoznawcza. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, pp. 403–30.Google Scholar
Piskorski, J.M. (ed.) 2002. Histographical Approaches to Medieval Colonization of East Central Europe. Boulder: East European Monographs.Google Scholar
Pluskowski, A.G., Sawicki, Z., Shillito, L.-M., Badura, M., Makowiecki, D., Zabilska-Kunek, M., Seetah, K. & Brown, A. 2014. Biała Góra: The Forgotten Colony in the Medieval Pomeranian-Prussian Borderlands. Antiquity, 88 (341).CrossRefGoogle Scholar
Poliński, D. 2003. Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.Google Scholar
Pollakówna, M. 1967. Zantyr. Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 4: 473–84.Google Scholar
Powierski, J. 1979. Chronologia początków Malborka. Zapiski Historyczne, 44 (2): 5–31.Google Scholar
Powierski, J. 2001. Prusowie, Mazowsze i sprowadzenie Krzyżaków do Polski: Volumes I, II/1, II/2. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Powierski, J. 2003. Prussica (I). Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Rajman, J. 2009. Grody kasztelańskie a średniowieczne miasta (z genezy pomorskich miast). Słupskie Prace Geograficzne, 6: 5–18.Google Scholar
Ralska-Jasiewiczowa, M., Miotk-Szpiganowicz, G., Zachowicz, J., Latałowa, M. & Nalepka, D. 2004. Carpinus betulus L.—Hornbeam. In: Ralska-Jasiewiczowa, M., Latałowa, M., Wasylikowa, K., Tobolski, K., Madeyska, E., Wright, H.E. & Turner, C. eds. Late Glacial and Holocene History of Vegetation in Poland Based on Isopollen Maps. Kraków: Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, pp. 69–78.Google Scholar
Rębkowski, M. 1997. Medieval Glazed Pottery Imported into Pomerania. A Survey of the Present State of Studies. In: Buko, A. & Pela, W. eds. Imported and Locally Produced Pottery: Methods of Identification and Analysis. Warsaw: Scientific Society of Polish Archaeologists pp. 97–109.Google Scholar
Śliwiński, B. 2004. The Christianisation of Prussia: The Polish Contribution until the Introduction of the Teutonic Order. In: Gąssowski, J. ed. Christianization of the Baltic Region. Pułtusk-Frombork: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora and Bałtycki Ośrodek Badawczy we Fromborku, pp. 39–63.Google Scholar
Sobociński, M. 1981. Pożywienie mięsne mieszkańców osady otwartej kultury łużyckiej i wczesnośredniowiecznej oraz grodu wczesnośredniowiecznego w miejscowości Węgry, woj. gdańskie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, 131: 95–103.Google Scholar
Sobociński, M. & Makowiecki, D. 1992. Zwierzęce szczątki kostne z wykopalisk w Gniewie nad Wisłą. Stanowisko 2. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, 237: 161–95.Google Scholar
Święta-Musznicka, J., Latałowa, M., Badura, M. & Gołembnik, A. 2013. Combined Pollen and Macrofossil Data as a Source of Reconstructing Mosaic Patterns of the Early Medieval Urban Habitats—A Case Study from Gdańsk, N. Poland. Journal of Archaeological Science, 40: 637–38.Google Scholar
Szczepański, S. 2010. Review of Joachim Stephan. Osadnictwo pruskie i kolonizacja krzyżacka w komturstwie Dzierzgoń. Pruthenia, 5: 285–92.Google Scholar
Szczepański, S. 2011. Osadnictwo pruskie w okolicy Prabut we wczesnym średniowieczu. Kronikarskim Piórem, 1: 5–15.Google Scholar
Szczepański, S. 2013. Chomor Sancti Adalberti (1249) a możliwości lokalizacji terenowej wybranych kościołów Pomezanii. Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 279 (1): 19–45.Google Scholar
Trupinda, J. 1999. Ideologia krucjatowa w kronice Piotra z Dusburga. Gdańsk: Officina Ferberiana.Google Scholar
Trupinda, J. ed. 2004. Pacifica Terra: Prusowie-Słowianie-Wikingowie u ujścia Wisły. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.Google Scholar
Urbańczyk, P. 2008. Trudne początki Polski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.Google Scholar
Vuorela, I. 1986. Palynological and Historical Evidence of Slash–and–Burn Cultivation in South Finland. In: Behre, K.-E. ed. Anthropogenic Indicators in Pollen Diagrams. Rotterdam: Balkema, pp. 53–64.Google Scholar
Wiszewski, P. 2010. Domus Bolezlai. Values and Social Identity in Dynastic Traditions of Medieval Poland (c. 966-1138). Leiden: Brill.Google Scholar
Wróblewski, W. 2006. Ziemie pruskie i jaćwieskie w okresie plemiennym (VII/VIII-XII/XIII w.). In: Chudziak, W. & Moździoch, S. eds. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce–15 lat później. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 285–309.Google Scholar
Wyszomirski, S. & Wenta, J. trans. 2011. Piotr z Dusburga: Kronika ziemi pruskiej. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.Google Scholar