Published online by Cambridge University Press: 28 March 2014
THE CAUSES AND EFFECTS OF THE POLITICAL DEVELOPMENTS in Poland are innumerable and difficult to unravel. Rightly the Western press has focused on the ideological aspects and on the prominent part played by the Catholic Church. This article chooses to focus more on social factors and on the manner in which traditional forces in Polish society have persisted into the state-socialist period.
While the recent bout of industrial protest in Poland was initially concerned with meat prices, it raised the question of control over much wider aspects of social consumption, and of dissatisfaction on the part of some workers with work-force democracy, and of others with the consequences of economic reform. The Polish industrial manual working class has a complex structure but the gap between it and the white-collar intelligentsia is not wide, and the pull and push of events in the work place can result in a pattern of shifting alliances. This has serious implications for the claim that the long-awaited union of intelligentsia and working class in Poland is at last beginning to appear. In order to put these problems in the right perspective one has to examine three different factors: the economic policy of the Polish Communist government, the new composition of the work force and the new structure of the intelligentsia.
1 Connor, W. D., ‘Dissent in Eastern Europe: a New Coalition?’, Problems of communism, Jan.‐Feb. 1980.Google Scholar
2 See Gierek’s speech at the VIIIth Plenum of the PZPR in 1971.
3 The Economist, 1980, 19 July, p. 43; 26 July, p. 50; 9 August, p. 40; 23–29 August, p. 38; 30 August, p. 37.
4 See also reports in the Financial Times and the Guardian during July and August 1980.
5 ‘Report of the Central Committee of the PZPR for the period between the VIth and VIIth Congresses’, Nowe Drogi, 1976, No. 1, pp. 9–11. St Kukuryka, , ‘Mieszkania—bariery i mozliwośći’, Nowe Drogi, 1980, No. 2. pp. 65–74.Google Scholar
6 Kreńcik, W., Podstawy i kieruńki płać w PRL., Warsaw, 1972.Google Scholar
7 Kłimkiewicz, R., Załeski, J., ‘Zmiany w poziomie i struktuze spolycia Ludnoi’, Nowe Drogi, 1971, No. 1, pp. 93–101.Google Scholar See also Życie Partii Nos. 6, 1975, 7, 1976 and 8, 1977; and Życie Gospodarcze 3, 1977.
8 Andras Hegedus quoted in W. D. Connor, op. cit., p. 3.
9 Extensive economic growth is achieved by larger factor inputs into production, while intensive economic growth is achieved by increases in the productivity of the same volume of factors of production.
10 Between 1971 and 1978, 450 such licences had been purchased of which 90% came from the West. Nowe Drogi, 1980, No. 1, p. 22.
11 The Financial Times, 13 August.
12 Nowe Drogi, 1980, No. 1, pp. 34–6.
13 Lavigne, M., The Socialist Economies of the Soviet Union and East Europe, London, Martin Robertson, 1974.Google Scholar Korboki, A., The Politics of Socialist Agriculture in Poland 1945–60, New York, Columbia University Press, 1965.Google Scholar
14 Wanless, T. P., ‘Economic Reform in Poland, 1973–79’, Soviet Studies>, Volume XXXII, No. 1, January 1980, p. 43.Google Scholar
15 ‘Zakładowy Fundusz Socjalny’, Życie Gospodarcze, 1977, No. 3, p. 11; Podoski, K., ‘Zakładowe czy Współane?’, Życie Gospodarcze, 1979, No. 50, p. 3.Google Scholar
16 The Economist, 19 July 1980, p. 43.
17 Stefaniak, P., ‘Struktury Organizacyjne’, Życie Gospodarcze, 1978, No. 46, p. 10.Google Scholar
18 Blazyca, G., ‘Industrial Structure and the Economic Problems of Industry in a Centrally Planned Economy: the Polish Case’, Journal of Industrial Economics, Vol. XXVIII, No. 3, 03 1980 , pp. 313–26.CrossRefGoogle Scholar
19 Wanless, T. P., op. cit., pp. 28–57.Google Scholar
20 Skowroński, S., ‘Manówce Koncentracji’, Życie Gospodarcze, 1979, No. 25.Google Scholar
21 Uchwała, R. M., ‘No. 49 z dni 18–2–1972 w/s rozszerzeńie uprawnień dyrektorów przemysłu kłuczowego i dyrektorów ich zjednoczeń’, Monitór Polski, 1972, No. 13.Google Scholar
22 Gliski, B., ‘Ranga Organizacji’, Życie Gospodarcze, 1978, No. 2, pp. 1, 2;Google Scholar Kordaszewski, J., ‘Sużby pracownicze i doskonalenic systemu pracy w przedsię biorstwach’, Nowe Drogi, 1979, No. 13.Google Scholar
23 Boruszewska, S., ‘Inynier w Przedsiębiorstwie’, Życie Gospodarcze, 1978, No. 32, p. 8;Google Scholar Wasiłewski, J., ‘Społeczne Mechanizmy selekcji na wyzsze stanowiska kierownicze’, Studia Socjologiczne, 1978, No. 2, pp. 181–205.Google Scholar
24 Prochót, Z., ‘O doskonalenie kadr kierowniczch’, Życie Partii, 1976, No. 2, pp. 28–9;Google Scholar Grzeszczyk, T., ‘Kwailikacje kierownictwa przedsiębiorstwa i kryteria ich oceny’, Problemy Organizacji, 1972, No. 3.Google Scholar
25 Dozmiński, A. K., ‘Rola zawodawa dyrektora predsiębiorstw w aktuahym systemie zarządzania gospodarką socjalistyczna’, Studia Socjologiczne, Vol. 24, 1967, No. 1;Google Scholar Kozmiński, A. K., ‘Czynniki Okreslajace zachowania kierowników produkcji’, in Matejko, A., ed., Socjologia Kierownictwa, Warsaw, 1969;Google Scholar Dudek, R., ‘Plynosc Dyrektorów’, in Saroata, A., Plynosc Zaog, Warsaw, 1978;Google Scholar Wrobewski, A., ‘Remis’, Polityka, 1977, No. 23.Google Scholar
26 Wanless, T. P., op. cit., p. 32.Google Scholar
27 B. Gliski, op. cit..
28 Gajda, S., ‘Obewiauje kryteria społeczne’, Życie Partii, 1977, No. 8, pp. 27, 28.Google Scholar
29 Bielicki, W., Widerszpił, S., ‘Z problematyki przemiań spolecznych w Polsce Ludowej’, Nowe Drogi, 1979, No. 7, pp. 74–85.Google Scholar
30 Mallet, S., The New Working Class, Nottingham, Spokesman, 1975;Google Scholar Gorz, A., ed., The Division of Labour: The Labour Process and Class Struggle in Modern Capitalism, Hassocks, Sussex, 1976 Google Scholar; Touraine, A., The Post Industrial Society, London, 1974.Google Scholar
31 Jarosińska, M., Kulpińka, J., ‘Czynniki położenia klasy robotniczej’, in Wesoowski, W., ed., Kształt Struktury społecznej, Warsaw, 1978 Google Scholar; Widerszpi, S., Przeobrażenia Struktury spocznej w Polsce, Warsaw, 1973.Google Scholar
32 Ibid. Also Zagórski, K., ‘Robotnicy w strukturze społeczno‐zawodowej’, in Szczepański, J., ed., Narodziny socjalistycznej klasy robotniczej, Warsaw, 1974.Google Scholar
33 Zarórski, K., ‘Changes in Socio‐Occupational Mobility in Poland’, Polish Sociological Bulletin 1976, No. 2, p. 20.Google Scholar
34 Lubowski, A., ‘Kierownicy Jutra’, Życie Gospodarcze, 1977, No. 33, p. 33;Google Scholar Bodok, J., ‘Partnerzy’, ycie Gospodarcze, 1977, No. 47, p. 9.Google Scholar
35 Szczepański, J., ‘Mistrzowie w zmieniającym przemysłe’, in Szczepa‘ski, J., ed., Spoeczestwo w Polsce Ludowej, Warsaw, 1969;Google Scholar Sobieszczaska, E., ‘Obraz mistrza wsród robotników’, in Kułpi‘ska, J., ed., Włokniarze w procesie zmiań, Warsaw, 1975.Google Scholar See also Nowe Drogi 1978, No. 10. (L. A. Gruszczyski); Nowe Drogi, 1978, No. 3, (S. Karas); Życie Gospodarcze, 1976, No. 24 (T. Sawczuk and B. Sieko); Życie Gospodarcze, 1976, No. 25 (M. Surmaczyski).
36 Kolankiewicz, G., ‘The Polish Industrial Manual Working Class’, in Lane, D. and Kolankiewicz, G., eds., Social Groups in Polish Society, Macmillan, London, 1974.Google Scholar ‘Gierek face aux Grévistes de Szczecin’, SELIO, Paris, 1972. See also The Financial Times, 22 July 1980.
37 J. Wasiłewski, op cit..
38 Wasiłewski, J., ‘Occupational Careers of Directors’, Polish Sociological Bulletin, 1978, No. 3–4, pp. 97–110.Google Scholar
39 Kostecki, M. J., ‘The Managerial Cadres of Polish Industry: Research Report’, Polish Sociological Bulletin, 1977, No. 2, pp. 85–96.Google Scholar
40 Bendix, R., ‘Managerial Ideologies in the Russian Orbit’, in Bendix, R., ed., Work and Authority in Industry, Berkeley, California, 1956 Google Scholar; Rawin, S. J., ‘The Manager in the Polish Enterprise’, The British Journal of Industrial Relations, Volume 3, 1965, pp. 1–16;CrossRefGoogle Scholar Waclawek, J., Socjalistyczne Stosunki w Zakladzie Pracy, Warsaw, 1970.Google Scholar
41 Bendix, R., op cit., pp. 344–66,389–401, 432.Google Scholar
42 S. J. Rawin, op cit., p. 12.
43 J. Wacławek, op cit..
44 Bauman, Z., ‘Social Structure of the Party Orgainisation in Industrial Works’, in Wiatr, J. (ed.), Studies in the Polish Political System, Warsaw, 1967, pp. 156–78.Google Scholar
45 Nowe Drogi, 1976, No. 1, p. 37; Marszał, K., ‘Ideowo‐Wychowawcze funkcje organizacji partynych w wiekim zakadzie przemysłowych’, Nowe Drogi, 1976, No. 4, pp. 72–9.Google Scholar
46 Ibid. See also articles in Nowe Drogi, 1971, No. 6 (A. Dobieszewski); Nowe Drogi, 1975, No. 1, (J. Waclawek) and Życie Partii, 1974, No. 2 (B. Dubiska).
47 Kolankiewicz, G., op. cit; Babeau, A., Les Conseils Ouvriers en Pologne; Paris, 1960.Google Scholar
48 Ibid. Also Samorząad Robotniczy, 1969, No. 6 (M. Pruszak), pp. 5–6.
49 Hirszowicz, M., Morawski, W., Z bada‘ nad społecznym uczestnictwem w organizacji przemysłowej, Warsaw, 1967;Google Scholar Morawski, W., Samorząd Robotniczy w Gospodarcze Socjalistyczne, Warsaw, 1973 Google Scholar. See also articles in Polityka, 1977, No. 13 (J. Maziarski); Polityka, 1978, No. 21, (J. Maziarski); Polityka, 1979, No. 15, (W. Saderski).
50 Gilejko, L., Samorząd robotniczy a nadrzędne jednostki administracji gospodarczej, Zarz & aogod Głowny PTE. Warsaw, 1968;Google Scholar M. Pruszak, op. cit..
51 Bar, L., Funkcjowanie Rozwiązań Prawnych w Kombinatach Przemysłowych, Warsaw, 1972.Google Scholar (See also articles in Samorząd Robotniczy, 1971, No. 2 (Z. Niedbała) and Życie Gospodarcze, 1973, No. 23 (S. Podemski).
52 Solarz, J., ‘Samorząd Robotniczy w jednostkach inicujących’, Przegłąd Techniczny, No. 24, 1973, p. 3.Google Scholar See also the articles in Życie Gospodarcze, 1973, No. 36 (M. Kamiński); Polityka, 1975, No. 39 (J. Maziarski); and Polityka, 1977, No. 13 (J. Maziarski).
53 E. Grochał, ‘Kodeks Pracy’, Nowe Drogi, 1975, No. 1, pp. 63–73.
54 Ibid. See also the article in Polityka, 1977, No. 11 (J. Urban).
55 Rogowski, W., ‘Społeczne funkcje samorządu robotniczego’, Nowe Drogi, 1977, No. 6 Google Scholar, See also the article in Polityka, 1978, No. 28 (Z. Szeliga).
56 Financial Times, 17 August 1980. These demands were also made earlier by the strikers in Łód in June 1976. See T. Deutscher, ‘Voices of Dissent’, in Socialist Register 1978, London, pp. 21–43, esp. p. 23.
57 Ibid., pp. 24–5; W. D. Connor, op. cit., p. 4.
58 W. D. Connor, op. cit., pp. 7–8.
59 Hirszowicz, M., ‘Intelligentsia versus Bureaucracy? The Revival of a Myth in Poland’, Soviet Studies, Vol. XXX, No. 3, 1976, pp. 336–65.Google Scholar The word ‘intelligentsia’ is of East European origin, and was first used in the 1860s by P. Boborykin, See J. Szczepasńki ‘Inteligencja a pracownicy umyslowi in Odmiany czasu Terazniejszego’, Warsaw, 1971.
60 Gella, A., ‘The Life and Death of the Old Polish Intelligentsia’, Slavic Review, Vol. XXX, No. 1, 1971, pp. 1–27.CrossRefGoogle Scholar
61 M. Hirszowicz, 1976, op. cit..
62 See the interview with two very different members of KOR: Jan Litynski and Professor Edward Lipinski in The New York Review of Books, 9 September 1980, pp. 39–40.